Περισσότερες από δέκα χώρες έχουν διοργανώσει εθνικούς τίτλους πολιτιστικής πρωτεύουσας από το 1985, χρονιά που η Αθήνα έγινε η πρώτη Πολιτιστική Πρωτεύουσα της Ευρώπης. Ο Καναδάς ξεκίνησε την τάση αυτή το 2000, ενώ η Σερβία είναι η πιο πρόσφατη με την πόλη Cacak να φέρει περήφανα τον τίτλο για το 2023. Παρότι όλες έχουν μερικά κοινά οργανωτικά στοιχεία, διαφέρουν σημαντικά ως προς τους στόχους τους τόσο σε εθνικό όσο και σε επίπεδο πόλης. Οι κάτοχοι του τίτλου μπορεί να κυμαίνονται από χωριά μερικών εκατοντάδων ατόμων έως πόλεις μεσαίου μεγέθους, ενώ οι πόλεις που υπήρξαν Πολιτιστικές Πρωτεύουσες της Ευρώπης συνήθως εξαιρούνται. Ο ανεξάρτητος εμπειρογνώμονας Steve Green, μέλος της επιτροπής επιλογής των Πολιτιστικών Πρωτευουσών της Ευρώπης για πέντε χρόνια, τρία εκ των οποίων ως πρόεδρός της, και κύριος συγγραφέας του Οδηγού της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τους υποψηφίους αναλύει τις βασικές επιδιώξεις, τα κριτήρια, τη διαδικασία καθώς και τα δύσβατα σημεία ενός νέου εθνικού τίτλου.