Ένας σημαντικός Έλληνας εικαστικός, ο Νίκος Ναυρίδης μετέτρεψε το Παλαιό Ελαιουργείο Ελευσίνας σε ένα αλώνι με στάχυα, ενώ η εμβληματική φράση του Σάμουελ Μπέκετ μετατράπηκε σε γιγαντιαία επιγραφή που το βράδυ φώτιζε απόκοσμα αυτό το αλώνι, έχοντας σκοπό, σύμφωνα με τον καλλιτέχνη

να κάνει τα αγάλματα της Ελευσίνας να ανασάνουν. Γιατί οι αναπνοές δεν διαρκούν πάντα. Είναι σαν την ομορφιά. Οπότε, πρέπει να έχουμε επίγνωση αυτού του γεγονότος. Ό,τι μπορεί να συμβεί μια νύχτα, μια στιγμή, μπορεί να συμβαίνει αιώνια.

Ο χώρος του Ελαιουργείου, είτε ως θέση γεωγραφική, ανάμεσα στο βιομηχανικό λιμάνι, τη θάλασσα, το τελεστήριο των αρχαίων μυστών και τις ανενεργές βιομηχανίες, άλλοτε κραταιές, σήμερα θύματα τόσο της οικονομικής συγκυρίας όσο και της ιστορίας τους, είτε ως μεταβιομηχανικός τόπος με πολιτιστική αναφορά, έγινε ο καμβάς που ο εικαστικός καλλιτέχνης προσκλήθηκε για να δημιουργήσει το έργο του.

Η επιλογή  ενός έργου που απλώθηκε στον αύλειο χώρο αυτού του ερειπιώνα, σε μια έκταση ασυνήθιστα μεγάλη, χρησιμοποιώντας ένα υλικό της ιστορίας του τόπου, το στάχυ, με μια εμμονή και ένα απίστευτο κόπο, έμοιαζε με μια μάχη που ζητούσε να υπερβεί το αδύνατο, να ξαναδώσει γέννηση σε κάτι.

Το ρακένδυτο ελαιουργείο, απείρως απροστάτευτο, εκτεθειμένο στην παραμικρή μεταβολή του περιβάλλοντος, επέτρεπε να εισχωρούν σε κάθε γωνιά της ύπαρξης του, ο αέρας, η βροχή, η ζέστη, το κρύο.  Τα ανοίγματα του, οι γκρεμισμένοι τοίχοι, μετέτρεπαν αβίαστα και χωρίς δυσκολία, το μέσα – έξω και το έξω -μέσα.

Αν τα παράθυρα και οι πόρτες σε ένα σπίτι χρησιμοποιούνταν για την κενότητα τους, στο Ελαιουργείο η έλλειψη τους μας βοήθησε να δούμε αυτό που δεν ήταν, το αόρατο.  «Κοίτα, αυτός ο κόσμος είναι κενός» λέει ένας κινέζος φιλόσοφος, θέλοντας να ορίσει το σημείο συνάντησης των πραγμάτων, τον χώρο συνάντησης των ανθρώπων, τον αδιόρατο παλμό του σύμπαντος που εκφράζεται μέσα από κάθε τι ζωντανό. Θα ήταν αδύνατο να ιδωθεί το άπλωμα αυτού του σταροχώραφου έξω από κλειστές πόρτες και κλειστά παράθυρα, ένα έργο αποκλεισμένο, αποκομμένο από το φυσικό του συμπλήρωμα.

Ο καλλιτέχνης δημιούργησε μια μνημειακών διαστάσεων εγκατάσταση, 2,5 στρεμμάτων σταροχώραφου, για την οποία χρειάστηκαν να ξεριζωθούν 5 στρέμματα σταριού από κάμπο της Θήβας, να μεταφερθούν και να φυτευτούν πάλι στην τσιμεντένια επιφάνεια του αύλειου χώρου του ελαιουργείου αφού πρώτα χρειάστηκε να απλωθούν σ’ αυτό περισσότερα από 350 κυβικά χώματος.

Ο επισκέπτης κινήθηκε μέσα από χαραγμένες διαδρομές εσωτερικά των κτηρίων, όπου αυτό ήταν δυνατό, έτσι ώστε να δηλώνεται οπτικά η σχέση θέασης, το έργο έξω, με το άδειο κέλυφος των κτηρίων.

Ήταν μια επίπονη διαδικασία που διήρκησε περίπου 4 μήνες, αφάνταστα κοπιαστική αλλά με ένα αποτέλεσμα λυτρωτικό, που κατέληξε σε μια πρόταση εικόνων, απλών αλλά στοχαστικών, όπως οι φράσεις του Μπέκετ, τοποθετημένες στις δύο άκρες του χώρου οι οποίες μας καλούσαν να ξεπεράσουμε την αποτυχία. Η αποτυχία είναι μέρος της κάθε προσπάθειας …try again, fail again, fail better.

Συντελεστές

Συντονισμός έργου: Γιώργος Σκιάνης, Υπεύθυνος εικαστικού προγράμματος Φεστιβάλ Αισχυλείων

Τεχνική υποστήριξη: Άγγελος Πιτσικάλης Epigraphics -Κ.Αρσενιάδης, Β.Γαβαλάς

Κατάλογος

Κείμενο: Rosa Martinez, Φωτογραφίες: Νίκος Ναυρίδης, Βάνιας Ξύδας, Σχεδιασμός: Μιχάλης Παπαρούνης, εκδόσεις Futura, Μετάφραση: Tony Moser (Ελληνικά/Αγγλικά), Josephine Watson (Ισπανικά/Αγγλικά), Εκτύπωση – βιβλιοδεσία: Φωτόλειο – Τυπικόν

Ευχαριστίες

Κατερίνα Αποστολίδου, Γαβριήλ Καμπάνης, Αγροτικός Συνεταιρισμός Ερυθρών, Μιχάλης Γκουργκούλης, Πόπη Παπαγγελή, Ηλίας Μαδούρος, Μαρία Τσάγκαρη, Πέγκυ Τσολακάκη, Δημήτρης Ναυρίδης, Μαρία Βεϊοπούλου, Αθηνά Βελούδου, Δημήτρης Κριτσωτάκης, Γεωργία Κυριακίδη, Αντιγόνη Θεοδώρου, Ανθή Δαουτάκη, Ραφαέλλα Κωνσταντίνου, Κάλια Καραμανλή, Ανδρέας Βέμπος, Χρήστος Μαρμέρης, Βερόνικα Μαργιόγλου, Μαρία Λίμπουρα, Κυριάκος Τσιφτσόπουλος, Θανάσης Αναγνωστόπουλος.

Με την υποστήριξη του Δήμου Ελευσίνας και της Outset