Ένας από τους πιο σημαντικούς εκπροσώπους της Arte Povera, ο ιταλός δημιουργός Μικελάντζελο Πιστολέτο παρουσίασε για πρώτη φορά στη Ελλάδα μία μεγάλη site-specific εγκατάσταση, που είχε άμεση σχέση με τους εικαστικούς αλλά και φιλοσοφικούς προβληματισμούς που εμπεριέχονται στο έργο του.

Με τη διάτρηση του εδάφους στο προαύλιο του Ελαιουργείου, ο καλλιτέχνης χάραξε το σύμβολο του Τρίτου Παραδείσου. Στα δύο γειτονικά κτήρια κατασκεύασε δύο λαβυρίνθους από χαρτόνι που δεν είχαν στο κέντρο τον Μινώταυρο, αλλά αντίστοιχα: ένα τραπέζι αντικατοπτρισμού στο σχήμα της Μεσογείου (γύρω από το οποίο οι συμμετέχοντες μπορούσαν να βλέπουν ο ένας τον άλλο και να συνδιαλέγονται) κι ένα μεγάλο κορμό δέντρου από τον οποίο ξεπροβάλλε ένα νέο κλωνάρι ελιάς που μόλις είχε βλαστήσει (ως ευχή αναγέννησης).

Ο Τρίτος Παράδεισος ήταν ένα ρευστό σύμβολο που δημιούργησε ο Pistoletto με αμέτρητα υλικά και επανασχεδίασε το μαθηματικό σύμβολο του απείρου τοποθετώντας μεταξύ των δύο κύκλων έναν τρίτο που απεικονίζει τη σύνθεση των δύο εξελικτικών φάσεων της ανθρωπότητας: εκείνης στην οποία ο άνθρωπος βίωσε στο φυσικό παράδεισο και της φάσης του τεχνητού παραδείσου του τεχνολογικού επιτεύγματος. Στη σύγχρονη δύσκολη συγκυρία, που χαρακτηρίστηκε από τη σύγκρουση μεταξύ ανθρώπων, φύσης και τεχνολογίας, ο κεντρικός κύκλος έγινε πηγή μιας λύσης, όπου η γενεσιουργός μήτρα συνέστησε ιδανική υπέρβαση της σύγκρουσης.

Θέλησα μέσα από την παρουσία μου στην Ελευσίνα να παντρέψω το μύθο με την ουτοπία και να δημιουργήσουμε μια καινούργια προοπτική για το μέλλον. Γιατί η ουτοπία θα αποτελέσει το μύθο του μέλλοντος. Το σύμβολο το οποίο βλέπετε χαραγμένο είναι το σύμβολο του «Τρίτου Παραδείσου»  και δεν είναι τίποτα άλλο από το μαθηματικό σύμβολο του απείρου με τους δύο κύκλους, οι οποίοι απεικονίζουν τα δύο άκρα, τα δύο αντίθετα, το καλό, το κακό, το όμορφο, το άσχημο, στο κέντρο των οποίων έχω τοποθετήσει έναν τρίτο κύκλο ο οποίος είναι και ο Τρίτος Παράδεισος, ο οποίος ενώνει τα άκρα, τα αντίθετα. Μην ξεχνάτε ότι η λέξη παράδεισος που έλκει τις ρίζες της από τα αρχαία περσικά σημαίνει προστατευμένος, κλειστός κήπος. Ο παράδεισος είναι ένας κήπος και ο κήπος δεν μπορεί να υπάρχει πουθενά αλλού παρά μόνο στον πλανήτη γη… Και όχι πουθενά αφηρημένα στο άπειρο… Ετούτη εδώ τη στιγμή, σε τούτη την ιστορική συγκυρία που βιώνουμε την εποχή των συγκρούσεων μπορούμε μέσα από αυτό το έργο, όλοι μας να γίνουμε πρωταγωνιστές και δημιουργοί αυτού του έργου. Αυτή είναι η ελπίδα… Δεν μιλώ για πρωταγωνιστές, αλλά για δημιουργούς. Να γίνουμε δημιουργοί….

Μικελάντζελο Πιστολέτο