skip to Main Content
Γιώργος Σκιάνης

Από το 2004, στα πλαίσια του μακρόβιου θεσμού του Φεστιβάλ Αισχύλεια, οι εικαστικές παρεμβάσεις, αρχικά στο εργοστάσιο Κρόνος και στη συνέχεια στο Παλαιό Ελαιουργείο Ελευσίνας προσέθεσαν χωρίς αμφιβολία, ένα ακόμα σημείο στον εικαστικό χάρτη της χώρας.

Οι εικαστικές παρεμβάσεις σε αυτούς τους χώρους θέσπισαν ταυτόχρονα και ένα πλαίσιο νοήματος για το πώς θα έπρεπε να χρησιμοποιηθούν οι ερειπιώνες της βιομηχανικής μας κληρονομίας.

Έτσι ο ίδιος χώρος γίνεται το πρώτο ερέθισμα και ο καμβάς για τη δημιουργία του καλλιτεχνικού έργου. Σε ένα αφιέρωμα ο Στήβεν Αντωνάκος μετά την πρώτη του επαφή με τον χώρο του Ελαιουργείου αναφέρει:

«… μου άρεσε η ανοιχτή πλατεία με τη συκιά, η ηλικία, η δύναμη και η τρυφερότητα της. Το μεγαλειώδες, ενοποιημένο άθροισμα όλων αυτών των στοιχείων κάτω από οποιαδήποτε αλληλουχία, γωνία ή απόσταση θέασης, ήταν για μένα ακαταμάχητο. Πρωτοβλέποντας τον χώρο αυτό ξεμυαλίστηκα …»

Η επιλογή των εικαστικών εγκαταστάσεων στηρίχθηκε στην αρχή: ένας χώρος- ένας καλλιτέχνης. Πρόκειται για μια προσπάθεια που θέλει να ξεφύγει από το πνεύμα των ομαδικών προσεγγίσεων και εκθέσεων, όπου συχνά χάνεται η απαραίτητη προσοχή στην ατομική υπόσταση και προσπάθεια, αλλά και στην ιδιοτυπία της έκφρασης.

Είναι αλήθεια ότι ο σημερινός κόσμος, ο κόσμος των μαζικών μέσων είναι μακράν η μεγαλύτερη και αποτελεσματικότερη μηχανή παραγωγής εικόνων, πολύ μεγαλύτερη και αποτελεσματικότερη από το σημερινό καλλιτεχνικό σύστημα.

Σ’ αυτό το πλαίσιο, όπως έγραφε ο Boris Groys, ο καλλιτέχνης ως «τελευταίος  χειρώνακτας» της σημερινής εποχής – υπεύθυνος δηλαδή παράλληλα και για την σύλληψη, σχεδιασμό αλλά και την παραγωγή του έργου. Έτσι δεν έχει ίσως καμία ελπίδα να αντιπαραθέσει την τέχνη του απέναντι στην υπερδύναμη αυτών των μηχανών που γεννούν εικόνες.

Εμείς θελήσαμε να δώσουμε χώρο και τα μέσα υλοποίησης σε αυτόν τον τελευταίο χειρώνακτα με σκοπό τη δημιουργία ενός έργου διαρκείας, έτσι ώστε το κοινό περπατώντας στο σώμα και το πνεύμα του εκάστοτε καλλιτέχνης, να δημιουργήσει σταδιακά με την Τέχνη μια σχέση βιωμένης και όχι διαμεσολαβημένης εμπειρίας.

Η ιστορία των εικαστικών εκθέσεων στο φεστιβάλ Αισχύλεια, τα τελευταία περίπου 15 χρόνια, θα έλεγα είναι ταυτόχρονα μια ιστορία της σύγχρονης τέχνης πάνω στο πεδίο της installation art στην Ελλάδα.

Καλλιτέχνες όπως η Βάνα Ξένου, ο Θόδωρος, η Καλλιόπη Λαιμού, χάραξαν τα πρώτα βήματα της ιστορίας του θεσμού με θέματα όπως το ιερό στην τέχνη και τα σύμβολα του ελευσίνιου μύθου, ο βιομηχανικός τόπος και η ανασύσταση του ως πολιτισμικό στοιχείο και η ιερότητα του χώρου των γυναικείων συμβόλων πάνω στην οποία στήθηκε βωμός από κατεστραμμένες βάρκες μεταναστών. Ήταν η πρώτη περίοδος όπου ο χώρος χρησιμοποιήθηκε ως κέλυφος και ως συμβολικό υπόστρωμα για να υποδεχτεί τα έργα που παράχθηκαν στο στούντιο των καλλιτεχνών.

Στη συνέχεια όλα σχεδόν τα έργα, στο μεγαλύτερο ποσοστό της έκθεσης τους, είναι έργα που δημιουργούνται επί τόπου. Σε αυτό δεν συμπεριλαμβάνονται μόνο το υλικό αντικείμενο του χώρου σαν στοιχείο του έργου αλλά και το κοινωνικό συγκείμενο που βρίσκεται στο ανθρώπινο υλικό της πόλης. Ο Μάριος Σπηλιόπουλος στο έργο «Ανθρώπων Ίχνη», ο Στέφανος Τσιβόπουλος στο έργο «Το μέλλον ξεκινά εδώ», ο Μικελάντζελο Πιστολέττο στο έργο «Τρίτος παράδεισος» και την οργανωμένη πομπή της «Αφροδίτης των κουρελιών» στους δρόμους της πόλης από την Μαίρη Ζυγούρη, σηματοδοτούν έργα που έχουν ως υλικό τους την άυλη αναφορά στην ιστορία της Ελευσίνας.

Τέλος, στα έργα των Λήδας Παπακωνσταντίνου, Διοχάντης, Στήβεν Αντωνάκου, Νίκου Ναυρίδη, Τάρεκ Ατούι, Ελένης Πανουκλιά και Δανάης Στράτου υπάρχει μια επιμονή στην κυριολεκτική παρουσία του θεατή. Ο τελευταίος εισέρχεται μέσα στο έργο συμμετέχοντας με όλες του τις αισθήσεις, όπου εκτός από την όραση αντιδρά και το ίδιο του το σώμα καθώς ακούει, αισθάνεται, φοβάται ακόμα, συμμετέχοντας έτσι σε μια άμεση εμπειρία που του προσφέρει η ολότητα της εγκατάστασης.

Εικαστικές εγκαταστάσεις
Φεστιβάλ Αισχύλεια
2004
Έλευσις – Πέρασμα
Βάνα Ξένου
Back To Top